Od podatków nie uciekniesz – jakie mamy formy opodatkowania?

Wprawdzie i podatki, i śmierć są nieuchronne, ale ta druga jest mniej dokuczliwa, bo nie zdarza się co roku.

Terry Pratchett

Ryczałt ewidencjonowany

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych polega na odprowadzaniu do Urzędu Skarbowego określonej części przychodów. Obecnie jest to atrakcyjna opcja rozliczania działalności. Dlaczego? Jednym z głównych argumentów jest sposób naliczania składki zdrowotnej. W przypadku ryczałtu – jak już wspominaliśmy – od 2022 roku do obliczenia składki zdrowotnej przyjmowane jest przeciętne wynagrodzenie, a nie wysokość przychodów.

Kolejną zaletą jest możliwość obniżenia podstawy opodatkowania, czyli w przypadku ryczałtowców przychodu, o 50% zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Maksymalna składka zdrowotna na ryczałcie wynosi 1007,81 zł, czyli przychód można pomniejszyć o kwotę 503,91 zł miesięcznie. Rocznie jest to zysk od kilkudziesięciu złotych do około tysiąca.

Ryczał od przychodów ewidencjonowanych wybrać mogą między innymi osoby otwierające jednoosobową działalność gospodarczą. Warunkiem korzystania z tej formy opodatkowania w kolejnych latach, jest przychód o wartości nie przekraczającej 2 mln euro. Z możliwości opodatkowania ryczałtem wykluczone są niektóre działalności oraz przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi dla byłego bądź obecnego pracodawcy.

Wybierając ryczałt, nie ma konieczności składania oświadczenia każdego roku o chęci korzystania z tej formy opodatkowania. Ryczałt stosowany jest od dnia, w którym wpłynął pierwszy przychód.

W przypadku ryczałtu wystarczy prowadzić bardzo prostą ewidencję polegającą na rejestracji przychodów (nic więcej), czyli dokumentujemy każdą kwotę, jaką otrzymujemy od klienta i każdego miesiąca odprowadzamy 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 14%, 15% lub 17% podatku. Niby proste ale nie do końca. Przyjrzyjmy się szczegółom.

Stawka 17% podatku ryczałtowego

Polski Ład wykreśla niektóre profesje z grona tzw. wolnych zawodów, dlatego stawka 17% została obniżona tylko dla wybranych grup zawodowych, których przychody zostały objęte nową, 14% stawką. Stawka 17% pozostała taka sama dla przychodów osiąganych w ramach wolnych zawodów wykonywanych osobiście. Dotyczy to m.in.: tłumaczy, adwokatów, księgowych czy doradców podatkowych. Kto zyska na 14% ryczałcie? Od 2022 przychody osiągane w ramach świadczenia usług z zakresu opieki zdrowotnej zostaną objęte 14% stawką. Dotychczas były one opodatkowane według dwóch stawek. Nie ma znaczenia, czy usługi będą świadczone osobiście, czy z pomocą innych, zatrudnionych osób. Skorzystają z niej wszyscy uzyskujący przychody ze świadczenia usług:

• w zakresie opieki zdrowotnej,
• inżynierskich i architektonicznych; usług badań i analiz technicznych,
• w zakresie specjalistycznego projektowania.

Stawka 15% podatku ryczałtowego

Niższą, 15% stawką ryczałtu, zostaną opodatkowane przychody z tytułu świadczenia usług w zakresie pomocy społecznej w ramach wolnych zawodów.
Ważne jest jednak rozróżnienie na usługi z zakwaterowaniem oraz bez niego. To przychody ze świadczenia usług w zakresie pomocy bez zakwaterowania będą objęte stawką 18%. Dotyczy to m.in. odwiedzania i pomocy w domu osobom chorym czy niepełnosprawnym, a także pomocy nad dziećmi. Przychody z usług bez zakwaterowania zostaną objęte niższą stawką.

Stawka 12% podatku ryczałtowego

Wiele na ryczałcie zyskają osoby związane z sektorem IT, które od 2022 roku obejmie stawka 12%, a nie, jak było dotychczas, 15%. Nie jest to jednak stawka dla całej branży, ponieważ będzie dotyczyć usług związanych z:

• z oprogramowaniem, zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi, objętych grupowaniem „Oryginały oprogramowani komputerowego”,
• doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego,
• doradztwem w zakresie oprogramowania, w zakresie instalowania oprogramowania,
• wydawaniem: pakietów gier komputerowych (z wyłączeniem publikowania gier komputerowych w trybie on-line), pakietów oprogramowania systemowego, pakietów oprogramowania użytkowego, oprogramowania komputerowego pobieranego z Internetu (z wyłączeniem pobierania oprogramowania w trybie on-line).

Stawka 8,5% podatku ryczałtowego

Przychody z usług świadczonych w zakresie pomocy społecznej (w ramach wolnych zawodów) z zakwaterowaniem będą objęte innym opodatkowaniem niż bez zakwaterowania — będzie to 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki przekraczającej tę kwotę.

Tą stawką zostaną obciążone także przychody ze świadczenia usług w zakresie edukacji (w ramach wolnych zawodów).

Stawka 3% podatku ryczałtowego

Wiele działalności zostanie objętych stawką 3%. Będzie to dotyczyć przychodów:

• z działalności gastronomicznej (z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%),
• z działalności usługowej w zakresie handlu,
• ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą,
• z działalności rybaków morskich oraz zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców pochodzących z własnych połowów,
• ze sprzedaży ruchomych składników majątku wykorzystywanych w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej (z wyłączeniem nieruchomości obciążonych 10% podatkiem),
• ze sprzedaży ruchomych składników majątku przedsiębiorstwa w spadku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2, 5-10 i 19-22 ustawy o PIT.

Ta forma opodatkowania ma wiele zalet, jednak warto też wiedzieć, że ryczałtowcy nie rozliczą się wspólnie z małżonkiem, ani nie przysługuje im ulga na dzieci. Natomiast przysługują im inne ulgi, np. na internet, mieszkaniowa, termomodernizacyjna, badawczo-rozwojowa.

Jednak nie jest tak różowo. Spod opodatkowania ryczałtem są wyłączone niektóre rodzaje działalności, na przykład prowadzenie aptek, kantorów, czy handel częściami samochodowymi

Ryczałtu nie wybiorą osoby, które:

• prowadzą inną działalność gospodarczą opodatkowaną w formie karty podatkowej
• w ramach działalności wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym
• są wspólnikami spółki cywilnej oraz spółki jawnej i ich wspólnicy wybiorą inną formę opodatkowania (opodatkowanie ryczałtem muszą wybrać wszyscy wspólnicy).

Zasady ogólne i podatek liniowy

Najpopularniejszą formą opodatkowania są zasady ogólne. Może z nich skorzystać każdy przedsiębiorca – niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności. Oprócz tego możliwe jest skorzystanie z kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł),  rozliczanie wspólnie z małżonkiem oraz ulgi:

• ulga na dziecko
• ulga dla rodzin 4+
• odliczenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne
• ulgi na zatrudnienie innowacyjnych pracowników
• ulgi na prototyp
• ulgi na robotyzację
• ulgi na ekspansję lub rozwój
• ulgi na konsolidację
• ulgi na nabycie terminala płatniczego
• ulgi na działalność badawczo-rozwojową
• ulgi IP BOX
• ­­­odliczenia wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego
• odliczenie darowizn na cele kultu religijnego oraz na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę
• ulgi rehabilitacyjnej
• ulgi internetowej
• ulgi termomodernizacyjnej
• ulgi z tytułu działalności w specjalnej strefie inwestycyjnej
• ulga z tytułu krwiodawstwa
• odliczenia składek członkowskich zapłaconych na rzecz związków zawodowych
• ulga dla wspierających sport, kulturę i edukację
• ulga na zabytki.

Należy również wiedzieć, że przedsiębiorcy korzystający z zasad ogólnych (oraz podatku liniowego) mają obowiązek prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów. To zestawienie przychodów i kosztów mające formę przejrzystej tabeli. W KPiR znajduje się 16 kolumn, wśród których można wyróżnić daty, dane kontrahentów, opisy zdarzeń gospodarczych, rejestr przychodów i kosztów.

Wybierając ogólne zasady opodatkowania, wpłaca się do Urzędu Skarbowego podatek od dochodu – nie od przychodu, jak w przypadku ryczałtu. Dochód to inaczej zysk, czyli różnica pomiędzy wszystkimi przychodami, a kosztami firmy. Jednak może się także zdarzyć, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej koszty uzyskania przychodów przewyższą przychody. W takim wypadku firma ponosi stratę. Poniesioną stratę możesz odliczyć od dochodu w kolejnych pięciu następujących po sobie latach podatkowych.

Wybierając ogólne zasady opodatkowania można zdecydować się na skalę progresywną lub podatek liniowy.

Jeśli chodzi o progresywną skalę podatkową, to obecnie obowiązują dwie stawki: 12% oraz 32%. Ta większa ma zastosowanie jedynie od dochodów przekraczających kwotę 120 000 zł w skali roku (10 tysięcy miesięcznie). Skala podatkowa to obecnie najbardziej popularna forma opodatkowania działalności gospodarczej, a w szczególności właśnie małych przedsiębiorstw. Choć nowe przepisy sprawiają, że części firm zdecydowanie bardziej opłaca się ryczałt.

Podatek liniowy

Wybierając liniowy podatek dochodowy płaci się go w wysokości 19%, traci się wszystkie ulgi podatkowe i możliwość rozliczania się wraz z małżonkiem, a także oznacza rezygnację z kwoty wolnej od podatku, czyli nieopodatkowanych 30 000 zł. W związku z tym trzeba naprawdę sporo zarabiać (ponad 150 000 rocznie), aby taki wybór opłacał się bardziej, niż skala progresywna. Niekiedy podatek liniowy może też się opłacać, gdy oprócz działalności jesteśmy również zatrudnieni na etacie – wówczas z etatu rozliczamy się skalą i korzystamy z ulg, kwoty wolnej itd., a z działalności rozliczamy się liniowo i nie wpadamy na drugi próg podatku 32%.

Wpłacanie zaliczek na podatek dochodowy

Nieterminowe regulowanie podatków stawia płatnika w pozycji nieprzewidzianej nawet w Kamasutrze.

Jeszcze dwa słowa w kwestii opłacania podatku dochodowego. Co miesiąc na konto Urzędu Skarbowego przedsiębiorca wpłaca zaliczkę na podatek dochodowy. Musi nastąpić to zawsze do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczanym. Nie istnieje przy tym obowiązek składania deklaracji podatkowej – w roku 2007 zniesiono konieczność comiesięcznego przesyłania dokumentu PIT-5. Wystarczy jedynie wpłacić odpowiednio wyliczoną kwotę podatku, a dokumentację należy zachować dla siebie.

Do wpłacania podatku służy specjalny numer konta – inny dla każdego podatnika. Aby go poznać, należy przejść do generatora mikrorachunku podatkowego i podać w nim swój NIP. Na otrzymany w ten sposób numer rachunku należy wpłacać każdy rodzaj podatku – zarówno dochodowy, jak i np. VAT.

Przy tej okazji warto również dowiedzieć się czym jest czynny żal – może się przydać w razie niezapłacenia podatku w terminie…